ఆయుర్వేద వ్యాప్తికర్త, వైద్యరత్న పండిత దీవి గోపాలాచార్యులు

ఆయుర్వేదం అంటే పిచ్చివాళ్ళ పంచాయతి అని దాన్ని నిషేధించాలని బ్రిటిష్ ప్రభుత్వం భావించి అది అశాస్త్రీయం అని నిరూపించటానికి కి ఒక సంఘం ఏర్పరచి ,దానితో అశ్వగంధ బలాతిబల మొదలైన మహా మూలికలను నిష్ప్రయోజనం అని నిరూపింప
జేసి ఆయుర్వేదాన్ని భూస్థాపితం చేసే తీవ్ర ప్రయత్నం చేసింది. అప్పుడు ప్రమాదం పసిగట్టి భారత వైద్య ప్రతినిధిగా ‘’ఏకాంగ వీరుడిగా’’ ఎదిరించి నిలిచి ‘’ఆయుర్వేద కాంగ్రెస్ ‘’ స్థాపించి ఆసేతు హిమనగం, బర్మా ,కాబూల్ లలో పర్యటించి, మహా పండితులను ఏకం చేసి ఉద్యమానికి బాసటగా మద్రాస్ లో ఆయుర్వేద కళాశాల స్థాపించి, అనేక ఆయుర్వేద గ్రంథాలకు సులభ వ్యాఖ్యలు రాసి ప్రచురించి ఆయుర్వేదం మహోన్నత వైద్య విధానం అని ప్రపంచానికి చాటిన మహోన్నత వ్యక్తీ పండిత దీవి గోపాలాచార్యులు గారు…

అటువంటి సమయంలో ఆయన చూపిన దార్శనికత మన దేశంలో ఆయుర్వేదానికి ఆయుష్షు పోసింది. యాభై సంవత్సరాలు కూడా జీవించని గోపాలాచార్యులు సాధించింది విశేషంగా ఉంది. ఆయన మరో రెండు మూడు దశాబ్దాలు జీవించి ఉంటే వారి కృషి ఆయుర్వేద రంగాన్ని దాటి మరింత విస్తృతమై ఉండేది. 1914లో ఆంధ్రపత్రిక సంస్థను (అప్పటి) బొంబాయి నుంచి (అప్పటి)చెన్నయ్ కి తరలించినపుడు కాశీనాధుని సాగేశ్వరరావు పంతులుగారికి గోపాలాచార్యులు అందించిన చేయూత చాలా కీలకమైంది. అంటే తెలుగు పత్రికా రంగానికి కూడా ఆయుష్షు పోసిన అద్భుత వ్యక్తి అనవచ్చు.

1872 అక్టోబరు 10వ తేదీన గోపాలాచార్యులు కృష్ణా మండలం భావ దేవరపల్లిలో రాజ్యలక్ష్మి, రామకృష్ణమాచార్యులకు జన్మించారు. తల్లి పుట్టింట ఆయుర్వేద వాతావరణం ఉండేది. బందరు పట్టణంలో 18 సం|| వయసు దాకా విద్య సాగింది. చదువు తృప్తినియ్యలేదు. రోగాల బారినపడిన వారిని ఎలా రక్షించాలనే ఆలోచన తరచు కలిగేది. 1888లో తిరుపతికి వెళ్ళి మహంతుపారి పాఠశాలలో చదువుకున్నారు. కొన్నాళ్ళు సాధువులతో వివిధ ప్రాంతాలు తిరిగారు. వైద్యం, ఆయుర్వేదం ద్వారా సామాజిక సేవ చేయవచ్చనే భావన కల్గింది. చివరకు 1888 లో మైసూరు ఆయుర్వేద కళాశాలలో వైద్య విద్యలో చేరారు. అక్కడ అగరం పుట్టస్వామి శాస్త్రులు వారికి గురువులు, కళాశాలకు కులపతులు. 1898లో ఆయుర్వేద వైద్య విద్య పూర్తయ్యాక కలకత్తా, వారణాసి, బొంబాయి వంటి నగరాలు సందర్శించారు. అప్పుడే కలరా, ప్లేగు వ్యాధి వ్యాపిస్తున్నాయి. 1895 లోమైసూరు మహారాజా ప్రత్యేక ప్లేగు వ్యాధి చికిత్సకులుగా గోపాలాచార్యులను నియమించారు.

శతధాతఘృతం, హైమాది పానకంతో ఈ రెండు వ్యాధులకు కళ్ళెం వేయడంతో వారి పేరు మారు మ్రోగిపోయింది. అనతికాలంలోనే చెన్న పట్టణానికి వచ్చారు. కన్యకాపరమేశ్వరి దేవస్థానం వారి ఉచిత ఆయుర్వేద వైద్యశాలలో ప్రధాన చికిత్సకులుగా బాధ్యతలు స్వీకరించారు. అప్పటి నుంచి రెండున్నర దశాబ్దాలు వారు గతించే దాకా మద్రాసు వారి కార్యస్థానమైపోయింది. దాదాపు ఈ పాతికేళ్ళలో ఆయుర్వేదానికి ఇచ్చిన చేయూత ఎనలేనిది. వారు చేపట్టిన ప్రతి పని విశిష్టమైనది. తొలుత ఆయుర్వేదా శ్రమాన్ని స్థాపించారు. 1901లో మద్రాసు ఉమ్మడి రాష్ట్రంలో తొలి ఆయుర్వేద కళాశాలను స్థాపించారు. 1902లో చెన్నపురి ఆయుర్వేద ప్రచారిణి సభ ప్రారంభించారు. 1905 లో ఆయుర్వేద కళాశాల తొలి పట్టభద్రుల బృందం బయటికి వచ్చింది. ఒకవైపు వైద్యం, మరోవైపు బోధన, ఇంకోవైపు పర్యటనలు మాత్రమేకాక ఆయుర్వేద గ్రంథాలను వెలికి తేవాలనుకున్నారు. అలా 1911లో ‘మాధవ నిదానము’ తెలుగులో వెలువడింది. ఆయుర్వేద గ్రంథమాల పేరున 22 గ్రంథాలను ప్రచురించారు. మాధవ నిదానంతో పాటు అర్క ప్రకాశిక ఆయుర్వేద పరిభాష, రన ప్రదీపిక, భీషజకల్పము మొదలైన గ్రంథాలను చక్కటి వ్యాఖ్యలతో రాశారు. వారు అలా ప్రచురించి ఉండకపోతే తర్వాతి కాలంలో ఆయుర్వేదానికి అంత వ్యాప్తి ఉండేది కాదు.

ఇక ఆయుర్వేద కళాశాల వ్యవహారం వేరు. కళాశాల నిర్వహణా భారం అంతా ఒక్కరే భరించేవారు. ఉచిత భోజన వసతి విద్యార్థులందరికీ కల్పించారు. సభలకు, సమావేశాలకు విద్యార్థులను బృందాలుగా తన ఖర్చుతో తీసుకువెళ్ళవారు. బ్రిటీషు ప్రభుత్వం ఎటువంటి నిధులు ఇచ్చేది కాదు. తన పలుకుబడితో శాసనసభలో ప్రశ్నలు వేయించేవారు. తర్వాత తర్వాత అప్పటి ప్రభుత్వం ధోరణిలో మార్పు రాసాగింది. అయితే విద్యార్థులపై చూపిన వాత్సల్యం తర్వాత ఆయుర్వేద వ్యాప్తికి, ప్రజల ఆరోగ్యానికి ఎంతో దోహదపడింది.

1919 జులై 11న దీవిగోపాలాచార్యులు ‘శ్రీధన్వంతం’ పక్ష పత్రికను ప్రారంభించారు. ఈ పత్రిక ప్రారంభించడానికి ముందు ధన్వంతరీ వ్రతం జరిపపారు. ఊరేగింపుగా ఆయుర్వేదం కోసం యాచన చేసేవారు. ప్రజలు ఆనందంగా దానం చేసేవారు. కనకవర్షం కురిసేది. ఈ ధనాన్ని ప్రజల ఆరోగ్యానికి వెచ్చించారు. ప్రేమ పూర్వకమైన ప్రవర్తనతో పాటు వారి ఆకారం, పెద్ద గడ్డం ఆకర్షణగా ఉండేవి. హిమాలయాల నుంచి కన్యాకుమారి దాకా ఎక్కడ ప్రయాణించినా గోపాలాచార్యులకు విశేష ఆదరణ ఉండేదని ఆచంట లక్ష్మీపతి పేర్కొవడం గమనార్హం. అప్పట్లో మదరాసు నగరంలో గోపాలాచార్యులు, కాశీనాథుని నాగేశ్వరరావు పంతులు, వావిళ్ళ ప్రెస్ వెంకటేశ్వరశాస్త్రిగార్లు బహుళ గౌరవం పొందిన ప్రముఖులు. ఆయనకు ఐదారు భాషలు ధారాళంగా వచ్చేవి..ఇంగ్లీషు తప్ప. అనిబిసెంట్ అంటే ఎంతో అభిమానం. ఆవిడతో మంచి స్నేహం కూడా ఉండేది. ఆవిడ ఎక్కడ ప్రసంగించినా తొలి వరుసలో కూర్చొని విని ఆనందించేవారు.

ఆయుర్వేద వైద్యంతో గోపాలాచార్యులకు లభించిన గౌరవం, పేరు కూడా విశేషమైనవి. కలకత్తా ప్రజలు ‘భాషజ్మణి’ అంటే, సానిక్ పౌరులు ‘ఆయుర్వేద మార్తాండ అన్నారు. బ్రిటీషు ప్రభుత్వం “వైద్యరత్న” బిరుదునిచ్చింది. 1918లో బొంబాయిలో జరిగిన అఖిల భారత మహాసమ్మేళనానికి, 1917లో హరిద్వారంలో ఆయుర్వేద మహాసభకు, బెజవాడలో జరిగిన ప్రథమాంధ్ర ఆయుర్వేద సమ్మేళనంలో, లాహోర్, తిరువనంతపురం సభలకు అధ్యక్షత వహించారు. ఇంతటి మహాశయుడు 1920 సెప్టెంబర్ 29న మధుమేహంతో గతించారు. ఎంతో మందికి ఆరోగ్యాన్నిచ్చిన గోపాలాచార్యులు తన ఆరోగ్యం పట్ల ఆసక్తి చూపకపోవడం ఆశ్చర్యకరం. తన సంపాదనంతా సంస్థలకు వెచ్చించారు.

మద్రాస్ లోని కన్యకాపరమేశ్వరి ఆయుర్వేద కాలేజి లో వైద్యులుగా పనిచేస్తూ గుర్రబ్బండీ మీద మాత్రమె ప్రయాణం చేసేవారు. అప్పుడు ఆంగ్లేయ సివిల్ సర్జన్ల ఫీజు అయిదు రూపాయలు. వీరుకూడా అదే ఫీజు తీసుకొనే వారు సమానంగా. ఆ ఆయుర్వేద కాలేజిలో దేశంలోని అన్ని ప్రాంతాల విద్యార్ధులు ఉండేవారు. ఆయన చనిపోవటానికి ముందు రామ చంద్ర వారిని సందర్శించి ధన్యులయారు. తలపాగా ఊర్ధ్వ పుండ్రాలతో మహా వర్చస్సుతో వెలిగి పోయే వారట. గాంభీర్యం కరుణ ముఖంలో కనిపించేవి. ఆధునిక ధన్వంతరి దీవి గోపాలాచార్యులవారు.

ఆయుర్వేదాచార్యులు చింతపల్లి వెంకట సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రిగారు దీవి వారికి మొదటితరం శిష్యులు. ఒకరోజు సుమారు పదిహేను మంది విద్యార్ధులను వెంట తీసుకొని ఓషధీ విజ్ఞాన యాత్రకోసం కపిల తీర్ధం కొండ ఎక్కించారు. అక్కడ ఒక చోట తన చేతిలో ఉన్న బాణాకర్రతో చిన్న పొన్నగంటి ఆకుల్లాగా ఉన్న పొదను చూపించారు .ఆ ఆకులు తినమన్నారు అలాగే తిన్నారు అందరూ…అవి బాగా తియ్యగా ఉన్నాయి. అతిమధురం కన్నా తీపి. రసం మింగగానే కొత్త బలం శక్తి వచ్చి నట్లు అందరికీ అనిపించింది. అందర్నీ కూర్చోబెట్టి దాని కథ చెప్పారు శాస్త్రిగారు .

‘’దీని పేరు అల్లి ఆకు .అల్యాకు అంటారు. తిరుపతిలోని హాథీరాం మఠం లో ’’ హథీ రాంజీ’’ మహంతు గారు సుందర బాలాఢ్యుడు. తిరుపతికి పడమరగా రెండుమైళ్ళ దూరంలో ఒక రింగు తోట ఉండేది. అక్కడ రాతి గుండ్లు ఉంటాయి మీరు చూసేఉంటారు వాటిని బంతిలాగా ఎగరేస్తూ వ్యాయామం చేసేవాడు. ఈ అల్యాకు గుప్పెడు నోట్లో వేసుకొని, నమిలి రసం మింగి నెలరోజులు ఆహారం లేకుండా తపస్సు చేసేవాడు .తర్వాత మరో గుప్పెడు నమిలి రసం మింగి యోగ సమాధిలో నెలల తరబడి ఉండేవాడు .రెండు మూడాకులు తింటే ఆకలే వెయ్యదు..అని చెప్పారు శాస్త్రి గారు.

“పది జన్మలకు తగినంత కృషిని స్వల్పకాలంలో చేయగలిగినవారు దీవి గోపాలాచార్యులు” అని కృష్ణాపత్రిక రాయడం ఆనందదాయకం.

– గబ్బిట దుర్గాప్రసాద్ & శర్మ గారి సేకరణ